چه چیزی رسانه‌های بین‌المللی ایرانی را از ایجاد ضدجریان بازداشت؟
تاریخ انتشار: ۲۷ شهریور ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۶۰۳۵۸۱۱
خبرگزاری مهر، گروه فرهنگ و ادب_ فاطمه ترکاشوند: رسانه‌های بین المللی ایران بر اساس مأموریتی برای ایجاد جریان موازی با رسانه‌های قدرتمند جریان اصلی در جهان ایجاد شدند. اما به نظر می‌رسد موانع بسیاری سر راه رسانه‌های ضدجریان در جهان وجود دارد. رسانه‌هایی که نمی‌خواهند بازگوکننده روایت رسانه‌های جریان اصلی باشند اما هنوز برای مقابله با آن‌ها به اندازه کافی قدرتمند نیستند.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
از سوی دیگر اما جهان امروز بیش از هر زمان دیگری تشنه شنیدن حرف‌های جدید است. سیطره روایت رسانه‌های جریان اصلی که در آن خبری از مسائل و مواضع کشورهای در حال توسعه نیست و مواضع ملت‌های مختلف تحت سلطه و ظلم، مسکوت گذاشته می‌شود، افکار عمومی بخش بزرگ‌تر جهان را تشنه شنیدن روایت رسانه‌های ضدجریان کرده است؛ روایتی که هنوز به آن دسترسی ندارند و نمی‌دانند از کدام کانال و در کدام شبکه باید به دنبالش بگردند.
البته این مسئله، جدید نیست و دست‌کم پس از انتشار گزارش کمیسیون مک‌براید با عنوان «یک جهان، چندین صدا» در سال ۱۹۸۰ همه می‌دانند که تولید و توزیع اطلاعات در سطح جهان کاملاً ناعادلانه است و این رویه باید تغییر کند. اما هنوز کسی نمی‌داند چه کسی و چطور باید زنگوله را گردن گربه بیندازد!
برای جست‌وجو درباره چندوچون این مسئله و راه‌های تقویت ضدجریان در رسانه‌های ضدجریان خصوصاً رسانه‌های ایرانی، به سراغ حسن بشیر، مدرس و نویسنده حوزه رسانه و ارتباطات و عضو هیئت علمی گروه فرهنگ و ارتباطات دانشگاه امام صادق (ع) رفتیم.
مشروح این گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید.
* رسانه‌های ایرانی یا نزدیک به محور ایران تا چه اندازه در ایجاد ضدجریان در تولید و توزیع خبر در جهان موفق بوده‌اند؟
در آغاز باید میان دو رویکرد مهم خبری در سطح بین المللی و جهانی یعنی «رویکرد تقابلی» که معادل (Counter Flow) و «ضد جریان» (Contra Flow) تفاوت قائل شویم. در رویکرد تقابلی، تلاش می‌شود که در برابر اخبار منفی مثلاً در مورد کشور خودمان، رسانه ملی و رسانه‌های دیگر، در صدد پاسخگویی، بدگویی، درشت خویی، انتقاد و غیره بر آیند تا به یک معنا در مورد آن اخبار منفی افشاگری کنند و حقانیت خود را ثابت کنند. این روش، اگر چه در برخی موارد شاید مفید باشد، ولی در حقیقت افتادن در دام اخبار منفی دیگران است.
مخاطبان این رویکردها، در نهایت هر دو طرف را به دلیل شیوه رفتار خبری آن‌ها، محکوم می‌کنند و آن چه از این فرایند در ذهن آنان باقی می‌ماند، اصل ماجرا و خبر منفی است. اگر هم تردیدی صورت گیرد، این تردید برای مدت کوتاهی در ذهن آنان باقی می‌ماند.
در حالی که در رویکرد موسوم به «ضد جریان»، ایجاد جریان‌های دیگر خبری و تحلیلی مخصوصاً در سطح جهانی، برای ایجاد گفتمان‌های جدید و نیفتادن در دام اخبار منفی است. در اینجا لازم است به دو مثال مهم اشاره شود. مثال اول، راه‌اندازی سینمای بالیوود در هند در مقابل سینمای هالیوود است. سینمای هالیوود جهان را تسخیر کرده بود و دولت هند محتوای این سینما را در تقابل با هویت هندی می‌دانست و به جای این که فقط به مقوله تهاجم فرهنگی و رویکردهای تقابلی بپردازد، تلاش کرد جریان جدیدی را ایجاد کند که نهایتاً بتواند در برابر سینمای هالیوود قد علم کند. در این زمینه بسیار هم موفق بود. الان در سطح جهانی، سینمای بالیوود از اقبال بسیار زیادی برخوردار است. مثال دوم، راه‌اندازی شبکه الجزیره در برابر شبکه CNN آمریکا است که مخصوصاً در آغاز تولد، با مصاحبه‌هایی که در مورد بن لادن و غیره انجام داد، کلاً صحنه خبری جهانی را از آن خود کرد. رسانه ملی نیز در این زمینه شبکه‌های «العالم» و «PressTV» را راه اندازی نمود.
در مورد رسانه‌های ایران، بخصوص رسانه‌های بین المللی که وابسته به رسانه ملی است، می‌توان ترکیبی از دو رویکرد را مشاهده کرد. رویکرد تقابلی و ضد جریان. اما به نظر می‌رسد، نسبتاً رویکرد تقابلی بیشتر از ضدجریان مورد استفاده قرار گرفته است. در حالی که در رابطه با رسانه‌های نزدیک به ایران می‌توان این نسبت را معکوس دید. به عبارت دیگر، ایجاد ضدجریان، بیش از رویکرد تقابلی وجود دارد و البته این نیز قابل توقع است چون رسانه‌های مزبور مسئولیتی در قبال اعلام مواضع دائمی درباره اخبار منفی درباره ایران ندارند.
* چند ضدجریان عمده در جهان کنونی ارتباطات موجود می‌توان نام برد؟ کدام یک قوی‌تر عمل کرده است؟ علت موفقیت نسبی آن چیست؟
به نظر می‌رسد در ایران «العالم» در جهان عرب از تأثیرگذاری بیشتر برخوردار است و در تلاش است که ضدجریان‌های جدیدی ایجاد کند و تحلیل‌های کلان ارائه دهد. نمونه دیگر سینمای بالیوود است که به آن اشاره شد. شبکه «المنار» نیز از شبکه‌های موفق برای ایجاد ضدجریان در جهان اسلام است. البته در برابر این موارد ایجاد شبکه «العربیه» و «منوتو» توسط عربستان سعودی را نیز نباید فراموش کرد که در تلاش هستند مسائل جدید و در حقیقت نوعی ضدجریان خبری در سطح ایران، منطقه و جهان اسلام ایجاد نمایند.
* چه الزاماتی را باید برای تقویت ضدجریان ایرانی در نظر بگیریم؟
فهم این دو رویکرد بسیار مهم است. این فهم نیازمند شناخت گفتمان‌های جهانی، قدرت تحلیل این گفتمان‌ها، شیوه‌های مختلف تولید اخبار، توجه به نیازهای بین المللی در حوزه اخبار مؤثر و امثالهم است. بدون این قدرت‌ها و آموزش‌های لازم در این زمینه نمی‌توان ضدجریان‌های مناسب و قدرتمند ایجاد نمود.
* نقش شهروندخبرنگاران در تولید هدفمند ضدجریان چیست؟ این نقش تا چه اندازه مشروط است بر تسهیل دسترسی آنان به جریان اطلاع‌رسانی جهانی و حضورشان در اینترنت؟ آیا اعتماد به شهروندخبرنگاران، راهی برای تقویت ضدجریان است یا ممکن است علیه خود عمل کند و به جریان جهانی بپیوندد؟
سوال بسیار مهمی است. اتفاقاً امروزه با وجود شبکه‌های اجتماعی و فیک نیوزهای مختلف، ایجاد ضدجریان از اهمیت و حساسیت زیادی برخوردار است. متأسفانه به جای ایجاد ضدجریان و طرح جریان‌های مهم اجتماعی و ایجاد حساسیت در مورد آن‌ها بسیاری از افرادی که حتی در صدد پاسخ به شایعات، اخبار منفی، فیک نیوزها و غیره هستند در دام این اخبار افتاده و هزینه‌های زیادی از نظر زمانی و پولی و پرسنلی نیز در این زمینه صرف می‌شود. در حالی که اگر یک تقسیم‌بندی جدی در این زمینه انجام شود و بخشی از تولیدات خبری با رویکرد تقابلی به معنای روشنگری و امثالهم صورت گیرند و برخی به دنبال ایجاد ضدجریان باشند، اقدامات انجام شده در این زمینه موفق‌تر خواهد بود.
اتفاقاً در این رابطه نقش شهروندخبرنگار بسیار مهم و حیاتی است. مردم که امروز به نوعی می‌توان همه آنان را شهروندخبرنگار دانست، می‌توانند با وجود امکانات شبکه‌های اجتماعی که امروزه عمدتاً اکثریت مردم از آن‌ها استفاده می‌کنند، با طرح مسائل جدید، مثبت، مفید، کارساز، انتقادی، توجیهی، تبیینی و غیره سهم عمده‌ای در ایجاد ضدجریان های جدید داشته باشند. این مساله به معنا این نیست که نقدی صورت نگیرد یا افشاگری در مورد مسائل مهم انجام نگیرد، اما این انتقادها و افشاگری‌ها باید سمت و سوی سازنده در جامعه داشته باشند.
* نهادهای بین‌المللی موازنه‌کننده جریان اطلاعات در جهان، بیشتر به سمت تقویت جریان اصلی حرکت می‌کنند یا برای ضدجریان هم فرصت‌هایی برای همکاری و بهره‌برداری به نفع ایجاد عدالت و توسعه اطلاعاتی در این رقابت جهانی وجود دارد؟
نهادها و خبرگزاری‌ها و رسانه‌های بین المللی همیشه در سه سطح در جهان حرکت می‌کنند؛ سطحی که به دنبال تقویت و وجهه‌سازی برای رسانه جریان اصلی خود هستند، در این زمینه تلاش می‌کنند که با طرح تصمیمات مهم، سیاست‌گذاری‌های اساسی و غیره در سطح ملی و بین المللی برای جریان اصلی وجهه‌سازی کنند.
در سطح دیگر به دنبال رویکرد تقابلی و پاسخ‌دهی هستند. این پاسخ‌دهی البته همیشه همراه با طرح گفتمان جدید همراه است. به عبارت دیگر در رویکرد تقابلی اکتفا به موضع‌گیری تقابلی و پاسخگویی یا توضیح نمی‌کنند و در تلاش هستند در کنار آن‌ها یک گفتمان جدید و یک رویکرد جدیدی که می‌تواند یک ضدجریان به شمار آید مطرح کنند تا ذهن مخاطب از مساله قبلی به موضوع بعدی معطوف شود.
در سطح سوم، تلاش جدی برای ایجاد ضدجریان و طرح مسائل و گفتمان‌های جدید در سطح بین المللی می‌کنند و به عبارتی هر روز مساله جدیدی برای کشورها و ملت‌های مختلف ایجاد می‌کنند. این ضدجریان ها قطعاً با اهداف مختلف ایجاد می‌شوند. اما مهمترین هدف در این زمینه ایجاد گفتمان‌های جدیدی است که کشورها برای جذب مخاطبان مختلف ایجاد می‌کنند و البته در این زمینه اهداف سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و دینی و غیره نیز وجود دارد.
کد خبر 5588197منبع: مهر
کلیدواژه: شبکه الجزیره عربستان سعودی هالیوود هندوستان بالیوود رسانه های عربی رسانه های غربی حسن بشیر اربعین حسینی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نهاد کتابخانه های عمومی کشور کتاب و کتابخوانی اربعین 1401 معرفی کتاب شهریار تازه های نشر روز شعر و ادبیات فارسی روز شعر و ادب فارسی محمود شالویی وزارت فرهنگ و ارشاداسلامی رسانه های بین المللی رویکرد تقابلی برای ایجاد جریان اصلی اخبار منفی گفتمان ها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.mehrnews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «مهر» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۶۰۳۵۸۱۱ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
طرح جنگلداری چندمنظوره با رویکرد حفاظتی و توسعه توریسم بررسی شد
به گزارش خبرگزاری علم و فناوری آنا، محمود بیات، مجری طرح پژوهشی «تهیه طرح جنگلداری چندمنظوره با رویکرد حفاظتی، توسعه توریسم و ارزیابی اثرات جنگل‌کاری بر خاک و پوشش گیاهی در جنگل‌های سرخ گز و گز گل کوچک شهرستان‌های ورامین و پیشوا» در دانشگاه تهران گفت: جنگل‌های ایرانی- تورانی جایگاه ویژه‌ای در توسعه اقتصادی و اکولوژیکی کشور دارند و تضمین‌کننده بقا و پایداری آب و خاک کشور هستند.
عضو هیئت‌علمی مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور به تعریف گردشگری طبیعت پرداخت و گفت: گردشگری طبیعت به نوعی از انواع جهانگردی یا گردشگری اطلاق می‌شود که در آن طبیعت و محیط زیست برای گردشگر مقدم بر هرچیز دیگری است. از طرفی امروزه مشخص شده است که گردشگری طبیعت مهمترین منبع کسب درآمد برای حفاظت از تنوع طبیعی محسوب می‌شود.
این پژوهشگر بیان کرد: جنگل‌های نیمه‌انبوه تا تنک جنگل‌های ایرانی تورانی به‌دلیل آنکه بسیاری از تفرجگاه‌های طبیعی نظیر کوه، دره، رودخانه، آبشار، غار، دریاچه، چشمه، حیات وحش و پوشش گیاهی را در خود جای داده‌اند، اگر فرایند شناسایی و ناحیه‌بندی گردشگری طبیعی برای آن‌ها انجام شود، می‌توان برنامه‌ریزی بهینه‌ای برای استفاده از آن‌ها اعمال کرد.
وی اضافه کرد: هدف اصلی طرح‌های جنگلداری در این جنگل‌ها، بررسی موضوعات اکولوژیکی، اقتصادی و اجتماعی است و برای مدیریت صحیح این جنگل‌ها ضرورت دارد، طرح جامع و پویای جنگلداری چندمنظوره که پاسخگوی نیروهای پیشران باشد طراحی شود. به دلیل شرایط خاص اجتماعی، اقتصادی و سیاسی جنگل‌های ایرانی تورانی، آسیب‌های شدیدی به این جنگل‌ها وارد شده است.
این محقق حوزه منابع طبیعی و محیط زیست گفت: مدیریت علمی در قالب طرح‌های جنگلداری در جنگل‌های ایرانی تورانی در چند دهه اخیر شروع شده و طرح‌های متعددی در این جنگل‌ها اجرا شده است. برای تحقق اهداف طرح‌های جنگلداری، باید جنگلداری مشارکتی و اجتماعی به‌کار گرفته شود.
وی ادامه داد: هدفی که این طرح در بلند مدت دنبال می‌کند علاوه بر حفاظت از جنگل‌ها، سوق دادن این جنگل‌ها با اجرای عملیات‌های پیش‌بینی شده در طرح به سمت پایداری جنگل و ایجاد جنگل متراکم و انبوه است.
بیات تصریح کرد: هدف اصلی از اجرای طرح‌های مدیریت منابع جنگلی و طرح‌های جنگلداری چندمنظوره در استان تهران و شهرستان‌های ورامین و پیشوا حفاظت و احیاء جنگل‌ها، ارزیابی اثر جنگل‌کاری گز بر روی پوشش گیاهی همراه و خاک و در نهایت مشخص کردن مناطق مستعد گسترش اکوتوریسم بوده‌است. این امر با تهیه نقشه‌های شکل زمین و تلفیق آن‌ها با نقشه‌های پوشش گیاهی و تیپ خاک حاصل از کارهای میدانی و عرصه‌ای به دست آمد.
وی تأکید کرد: اهداف این طرح بلند مدت و نیازمند اعتبار زیادی بوده و لازم است از طریق ارگان‌های مرتبط، اعتبار مورد نیاز تخصیص پیدا کند.
این محقق در پایان اضافه کرد: نبود بودجه، هزینه زیاد انجام مأموریت در مناطق محروم، گرمای بیش از حد هوا، فعالیت‌های تحقیقاتی از جمله داده‌برداری خام را دشوار کرده بود؛ با این وجود توانستم این طرح را به نتیجه مطلوب برسانم.
انتهای پیام/
خودکشی از رزیدنتها به پزشکان رسیده؛ چرا دکتر سمیرا آلسعیدی خودکشی کرد؟/ «خودکشی پزشکان بهمثابه یک انتحار اجتماعی است»